Celowy błąd rządu?

Cóż z tego, że stosunek spraw wygrywanych przez przedsiębiorców z fiskusem wynosi 1:3, jeśli firmy przed wygraną zostają doprowadzone na skraj bankructwa. Żeby uniknąć takich sytuacji, sejmowa opozycja zaproponowała poprawkę do rządowego projektu ustawy o podatku od towarów i usług, wprowadzającą preambułę do ustawy o VAT, charakteryzującą cechy i cele tego podatku. Byłaby to obligująca wykładnia dla sądów i urzędów skarbowych. Szkopuł w tym, że Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu sprokurowało na jej temat wewnętrznie niespójną, kuriozalną ekspertyzę. W opinii sejmowych prawników, preambuła - mimo że niemal powiela zapisy unijne - "jest bezcelowa, gdyż cele podatku VAT w niej zawarte nie zostaną osiągnięte w oparciu o stosowanie przygotowywanej ustawy". Wydaje się, że stronie rządowej niespecjalnie zależy na prawidłowym stosowaniu ustawy. Jej zła interpretacja może bowiem przynieść korzyści budżetowe, szkoda tylko że kosztem przedsiębiorców.

Tekst preambuły zaproponowany przez poseł Halinę Nowina Konopczynę (Koło Poselskie Porozumienia Polskiego) daje jasną wykładnię cech i celów podatku VAT.

VAT jest podatkiem obciążającym konsumpcję; ma zastosowanie do towarów i usług proporcjonalnie do ceny, niezależnie od ilości transakcji; nie może prowadzić do podwójnego opodatkowania poszczególnych transakcji.
Preambuły poprzedzają zapisy I, II i VI dyrektyw UE dotyczących prawa podatkowego. Stanowią one wykładnię i pomoc dla sędziów Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Brak preambuły dyskryminuje sędziów krajowych. Dlaczego Trybunał ma prawo mieć pomoc w postaci preambuły do dyrektyw, a polskiemu sądowi odmawia się umieszczenia preambuły do polskiej ustawy, która przecież powinna być zgodna z prawem UE?
- Chodzi także o pomoc dla urzędów skarbowych, które wydając mniej błędnych decyzji, nie będą narażały budżetu państwa na straty w postaci przegranych procesów i kosztów z tym związanych - tłumaczy posłanka.
"Poprawka wprowadzająca preambułę jest niezmiernie interesująca. (...) określa bowiem istotę systemu podatku od wartości dodanej, odnosząc się do pryncypiów określonych w I i VI dyrektywie. Preambuła może mieć istotne praktyczne znaczenie, albowiem eksponuje szalenie mocno prawo podatnika do obniżenia podatku należnego jako podstawowego elementu konstrukcyjnego ustawy."
Można by podejrzewać, że to wypowiedź któregoś z opozycyjnych posłów. Tyle że to treść ekspertyzy Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu z 27 stycznia br. sporządzona przez Tomasza Michalika.
Ekspertyza Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu z 26 stycznia br. sporządzona przez prof. Marka Kalinowskiego stwierdza, że uwzględnienie poprawek "nie jest uzasadnione, argumentując małą wartością normatywną preambuły, a także występowaniem bardzo podobnych preambuł do I, II i VI dyrektywy prawa UE". Jednak nie to stwierdzenie eksperta jest najbardziej absurdalne.

"Należy też zwrócić uwagę na to, że wskutek posiłkowania się treścią preambuł do wskazanych wyżej dyrektyw poprawki - przynajmniej po części - wskazują cele, jakie miały zostać osiągnięte poprzez wprowadzenie na obszarze EWG podatku obrotowego opartego na modelu podatku od wartości dodanej. Cele te, przynajmniej w części, nie zostały i nie zostaną osiągnięte (np. neutralność podatku, brak podwójnego opodatkowania itd.). Nie zostaną też osiągnięte poprzez wprowadzenie podatki od towarów i usług. Zatem wskazywanie w treści ustawy, że podatek ten musi spełniać, czy też spełnia owe cele, jest zabiegiem chybionym".
- Pytam: co oznacza ekspertyza, którą otrzymaliśmy i na której się mamy opierać? Przyjmuję tę opinię z pełną dobrą wolą. Na tle tej opinii rodzi się jednak mnóstwo pytań. Co stwierdza ekspert? Że cele, które są zawarte w I dyrektywie, takie jak neutralność podatku VAT, nie zostaną osiągnięte - zauważa Halina Nowina Konopczyna.
Neutralność podatku jest fundamentalną zasadą, której pilnuje UE. Czy zatem polska ustawa nie gwarantuje neutralności tegoż podatku? Jeżeli tak, oznacza to, że jest ona niezgodna z prawem europejskim, więc może zostać zaskarżona do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Jest jeszcze drugie wytłumaczenie koncepcji eksperta: stwierdzenie, że praktyka podatkowa UE jest niezgodna z dyrektywami tejże Unii. Ciekawe, czy takie samo stanowisko zajmuje Trybunał?
Rozstrzygnięcie tego problemu w odniesieniu do obu tych hipotez jest dla Polski kwestią zasadniczą.
Pokrętna logika występuje w ekspertyzie prof. Kalinowskiego: jeśli zakładamy, że cele ustawy nie zostaną osiągnięte, a zamieścimy preambułę, która bardzo wyraźnie określa te cele, generujemy ewidentną sprzeczność, w wyniku której orzecznictwo sądowe w wielu wypadkach byłoby skierowane przeciwko ustawie.

- Wydaje się, że stronie rządowej niespecjalnie zależy na prawidłowym stosowaniu ustawy. Można kalkulować, że rząd liczy, iż złe odczytanie ustawy może przyczynić się do korzyści budżetowych przez nieprawidłowe orzekanie przez urzędy skarbowe o wysokości podatku - stwierdza poseł Nowina Konopczyna.
Wówczas niechęć rządu do preambuły staje się jasna. Potwierdza to poseł Barbara Marianowska (PiS) z komisji finansów.
- Rząd szuka możliwości podwójnego opodatkowania. Poprawka poseł Konopczyny jest bardzo słuszna i nawiązuje do tego, co powinno znajdować wyraz w każdym artykule ustawy - do idei podatku od towarów i usług - mówi Marianowska. Posłanka wskazuje także na skandaliczne zachowanie Janusza Lisaka (Unia Pracy), przewodniczącego sejmowej podkomisji zajmującej się ustawą o VAT, który wielokrotnie pomijał w pracach podkomisji poprawki zgłaszane przez posłów. - W tej ustawie jest wiele rzeczy niezrozumiałych, nadto zrozumiałe jest działanie przeciwko polskiej przedsiębiorczości - podsumowuje posłanka.
Jeśli ustawa jest sprzeczna z dyrektywami unijnymi, otwiera się możliwość zaskarżenia jej do ETS. Poprawka opozycji została negatywnie zaopiniowana przez rząd, nie została również przyjęta przez sejmową komisję finansów.