O sławnym piekarzu mowa

Z pewną nieśmiałością Ministerstwo Finansów opublikowało informację o kontroli "Darczyńcy roku" z Legnicy. Jak wynika z informacji, mamy do czynienia z niezłym oszustem podatkowym. W tym kontekscie "znakomicie" wypadają media, które (nie pierwszy raz zresztą) bronią osoby na to nie zasługującej, w imię zasady: "bij w urzędasów bez względu na prawdę".

Informacja w sprawie kontroli dotyczącej przedsiębiorstwa wielobranżowego INKOP-BIS w Legnicy, należącego do pana Waldemara Gronowskiego.

Środki przekazu od ponad roku informują o sprawie `piekarza z Legnicy" - pana Waldemara Gronowskiego. Według relacji pana Gronowskiego, przekazywał on nieodpłatnie pieczywo instytucjom zajmującym się działalnością charytatywną, a restrykcyjne działania administracji skarbowej doprowadziły do upadku jego przedsiębiorstwo. W opinii kontroli skarbowej jest to dezinformacja, a sprawa ta jest jedną ze spraw typowych dla zjawiska szarej strefy.

Kontrola rozpoczęła się w 2005 roku, po dwukrotnym ukaraniu pana Gronowskiego mandatem karnym za pomijanie kasy fiskalnej w trakcie działalności handlowej. Takie wykroczenie jest jednym z zachowań typowych dla szarej strefy - pomijając kasę fiskalną unika się ewidencjonowania sprzedaży a w rezultacie zmniejsza się swój podatek. Kontrola skarbowa stara się walczyć z tym zjawiskiem m.in. drogą sprawdzania wydawanych paragonów (akcja `weź paragon"). W przypadku stwierdzonego łamania prawa często rozpoczyna się całościową kontrolę skarbową.

Kontrolerzy otrzymali ponadto sygnał o zaniżaniu przez Przedsiębiorstwo Wielobranżowe `INKOP-BIS" należące do Waldemara Gronowskiego przychodów ze sprzedaży oraz o zatrudnianiu przez niego pracowników bez umowy o pracę. W tej sytuacji podjęcie kontroli było uzasadnione, ponieważ zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r., Nr 8, poz. 65 ze zm.) celem kontroli skarbowej jest m.in. ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa.

Przebieg postępowania

W wyniku analizy paragonów z kasy fiskalnej zainstalowanej w sklepie przy piekarni Pana Gronowskiego ustalono m.in.:

W 2003 r. podatnik zaewidencjonował 9 942 transakcje udokumentowane paragonem fiskalnym, co daje średnio 32,9 transakcje dziennie - oznaczałoby to, że sklep pana Gronowskiego odwiedzało dziennie 32-33 klientów.

Rozpoczynanie w danym dniu ewidencji transakcji sprzedaży za pomocą kasy odbywało dość nieregularnie pomimo, że sklep był zawsze czynny od godziny 6.00. Np. w dniu 14.01.2003 r. pierwszą sprzedaż odnotowano o godz. 11.22 , w dniu 13.02.2003 r. o godz. 12.30.

Pomiędzy kolejnymi zaewidencjonowanymi przy pomocy kasy transakcjami występowały długie odstępy czasu. Przerwy te wynosiły nawet około 5 godzin. Np. w środę 5.02.2003 r. nie odnotowano żadnej sprzedaży pomiędzy godz. 9.22 a 14.30.

W celu uzyskania materiału porównawczego, pozwalającego na rzetelną ocenę wielkości ewidencjonowanej sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, przeprowadzono badanie prawidłowości stosowania przepisów dotyczących ewidencjonowania obrotów przy zastosowaniu kas rejestrujących w 2005 r. Badanie zrealizowano porównując wielkości sprzedaży za styczeń, kwiecień i maj 2005 r. do sprzedaży zaewidencjonowanej w 2003 r. Było to możliwe, gdyż zarówno w 2003 r i 2005 r. działalność prowadzona była w porównywalnych warunkach (ten sam podatnik, lokalizacja piekarni i asortyment). W wyniku badania ustalono:

W styczniu 2005 r. ujęta w ewidencji sprzedaż wynosiła 2 264,82 zł (średni utarg dzienny 90,60 zł), przy 971 paragonach (38,9 paragonów średnio dziennie).

W kwietniu 2005 r. (trwała już kontrola skarbowa) ujęta w ewidencji sprzedaż systematycznie zaczęła wzrastać - obrót wyniósł 3 973,06 zł (średni utarg dzienny 152,81 zł), zwiększyła się liczba zaewidencjonowanych transakcji - 1 646 paragonów fiskalnych (średnio dziennie 63,3 paragony).

W maju 2005 r. (kiedy kontrolujący badali prawidłowość ewidencjonowania obrotu przy pomocy kasy rejestrującej) - nastąpił zdecydowany wzrost sprzedaży detalicznej - uzyskany obrót brutto wyniósł 15 157,49 zł (średnia dzienna sprzedaż 631,60 zł) - liczba paragonów z kasy fiskalnej wyniosła 6 338 (średnio dziennie wystawiono 264 paragony).



styczeń 2005 r.
kwiecień 2005 r.
maj 2005 r.

wartość sprzedaży
2 264,82 zł
3 973,06 zł
15 157,49 zł

średni utarg dzienny
90,60 zł
152,81 zł
631,60 zł

liczba wydanych paragonów
971
1.646
6.338

liczba wydanych paragonów dziennie (średnia)
38,9
63,3
264


W maju 2005 r. wartość zaewidencjonowanej sprzedaży wynosiła 64,2% wykazanej kwoty sprzedaży brutto za cały 2003 r.

Po ocenie powyższych dowodów, kontrolerzy uznali, że konieczne jest sprawdzenie produkcji zrealizowanej z zakupionej i zużytej mąki. Przeprowadzenie analizy wymagało wiedzy specjalistycznej, dlatego też z listy biegłych Sądu Okręgowego w Szczecinie został powołany biegły w dziedzinie piekarstwa, ciastkarstwa, cukiernictwa itp. Biegły o 42-letnim doświadczeniu w piekarstwie, zarówno bezpośrednio w produkcji, jak też na stanowiskach kierowniczych i kontrolnych, od 1979 r. był rzeczoznawcą zespołu rzeczoznawców Stowarzyszenia Naukowo-Technicznego Przemysłu Spożywczego w specjalności min. technologia i technika przemysłu piekarniczego i ciastkarskiego. Powołanie biegłego z innego województwa miało na celu unikniecie zarzutu stronniczości i wynikało z dążenia uzyskania obiektywnego i rzetelnego materiału dowodowego.

Opinia sporządzana została na podstawie dokumentów, jak również kilkakrotnie składanych przez kontrolowanego wyjaśnień dotyczących m.in. maszyn i urządzeń wykorzystywanych do produkcji pieczywa, powierzchni magazynu do przechowywania mąki i pomieszczeń wykorzystywanych do produkcji, produkowanego asortymentu, norm zakładowych zużycia mąki, ostatecznych receptur wykorzystywanych do produkcji poszczególnych produktów raz wielkości ubytków nie związanych z recepturami i normami zakładowymi.

Z opinii biegłego wynika, że wielkość surowców, które nie znajdują pokrycia w zaewidencjonowanej w 2003 r. sprzedaży wyniosły:



mąka razem
216 707kg (ponad 216 ton)

sól
6 279,7 kg

drożdże
10 866,6 kg

polepszacz
925,0 kg

cukier kryształ
1 413,7 kg

olej jadalny
1 185,8 kg

margaryna
611,2 kg

marmolada
707,0 kg

ziarmix
165,0 kg

esencje spożywcze
20,85 kg


Biorąc pod uwagę, że zakupione surowce - jak wynika z materiału dowodowego - zostały zużyte w 2003 r., w ocenie biegłego firma pana Gronowskiego w 2003 r. zrealizowała wyższą produkcję pieczywa, niż wykazana została w ewidencji sprzedaży za ten okres.



wyszczególnienia
wielkość zaewidencjonowanej sprzedaży w szt.
wielkość niezewidencjonowanej sprzedaży wg wyliczeń biegłego w szt.
Wielkość sprzedaży łącznie w szt.

chleb
615 115
384 610
999 725

bułki zwykłe
288 446
563 328
851 774

bułki słodkie
16 238
38 764
55 002


Podatnik, po zapoznaniu się z opinią biegłego oraz odpowiedzią na zastrzeżenia do wydanej opinii, złożył wniosek o dopuszczenie opinii biegłego powołanego przez siebie. Kontrolowany przedstawił opracowanie firmowane przez Dom Technika Not Sp. z o.o. w Legnicy, z uwagi na trudności w pozyskaniu opinii biegłego sądowego (w Sądzie Okręgowym w Legnicy brak biegłego o tej specjalności). Jednakże, według oceny organu kontroli skarbowej przedstawione przez kontrolowanego opracowanie zostało sporządzone w oparciu o materiał wyselekcjonowany przez pana Gronowskiego, w którym pominięto istotne dla sprawy okoliczności mające znaczenie dla poprawności dokonanych wyliczeń. Autor opracowania przyjął przedstawiony przez kontrolowanego materiał bezkrytycznie, nie przedstawiając logicznych przyczyn powstawania różnic i sprzeczności w wyliczeniach. Np. do rozliczenia materiałowego produkcji piekarniczej przyjęto receptury (wg oświadczenia pana Gronowskiego), które odbiegają w kilku przypadkach od receptur przedstawionych przez stronę na wcześniejszych etapach kontroli.

Nieodpłatne przekazywanie pieczywa

Opinia publiczna została poinformowana - na podstawie oświadczenia kontrolowanego - że niesprzedane pieczywo stanowiło darowizny na rzecz różnych instytucji charytatywnych. Kontrola skarbowa sprawdziła to u kontrahentów kontrolowanego. W celu potwierdzenia transakcji sprzedaży pieczywa przeprowadzono 26 kontroli sprawdzających. W ich wyniku ustalono, że odbiorcy w większości przypadków nie posiadają żadnych dowodów dostawy wystawianych przez Waldemara Gronowskiego, które zawierałyby szczegółowe dane określające ilość dostarczanego w danym dniu pieczywa oraz ewentualne ilości zwrotów. Kontrolowany, pomimo ich wystawiania nie przechowywał tych dokumentów, gdyż - jego zdaniem - podstawą rozliczeń były faktury potwierdzające sprzedaż.Brak tych dowodów uniemożliwia ustalenie rzeczywistej wielkości zwrotów. Na podstawie uzyskanego materiału ustalono więc szacunkową wielkość zwrotów jakie mogły wystąpić w INKOP-BIS w 2003 r.

Sam podatnik wskazał dziewięć instytucji, do których nieodpłatnie przekazywał pieczywo. Kontrolerzy wystąpili do nich z prośbą o potwierdzenie otrzymania darowizn. W tej sprawie skierowano również pisma do Międzyparafialnej Stołówki Charytatywnej w Legnicy oraz innych instytucji i organizacji prowadzących działalność charytatywną, wymienionych w piśmie z 15 listopada 2005 r. Komitetu Społecznego na rzecz zwolnienia z podatku od darowizn Pana Gronowskiego. Na 15 organizacji, do których kontrolerzy wystosowali zapytanie, jedynie 5 oświadczyło, że kontrolowany przekazywał im nieodpłatnie pieczywo. Jednakże żadna z nich nie przedstawiła dokumentacji dotyczącej otrzymanych darowizn. Brak dowodów potwierdzających ilość darowanego pieczywa, ew. zwrotów, uniemożliwia ustalenie faktycznej wielkości darowizny.

Aktualnie, w związku z odwołaniem się podatnika od decyzji organu I instancji, sprawę rozpatruje Izba Skarbowa.

Podsumowanie

Kontrolerzy skarbowi uznali za wątpliwe wyjaśnienia pana Waldemara Gronowskiego dotyczące poważnych braków w ewidencji obrotu pieczywem, które miały związek z zaniżeniem należnych podatków. Wyjaśnienia te nie zostały należycie udokumentowane, a zdecydowana większość podmiotów wskazanych jako beneficjenci nie potwierdziła darowizn. Te, które oświadczyły że je otrzymały, nie potrafiły określić ich ilości. Akceptacja takiej praktyki oznaczałaby zachętę do praktycznie nieograniczonego unikania opodatkowania w obrocie pieczywem i byłaby krzywdząca dla licznych producentów prowadzących działalność charytatywną zgodnie z prawem. W rezultacie, kwota należnego podatku VAT od oszacowanej przez kontrolę skarbową wielkości darowizn przekazanych przez pana Waldemara Gronowskiego stanowi jedynie 6% kwoty ustalonej do wpłaty z tytułu podatku VAT i podatku dochodowego. Pozostałe 94% to zobowiązanie wynikające z tytułu niezaewidencjonowanej sprzedaży.

W oparciu o nową regulację dotyczącą tajemnicy skarbowej, która weszła w życie 11 listopada 2006r. na podstawie art. 34 ust. la-lc ustawy o kontroli skarbowej, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej wyraził zgodę na ujawnienie informacji, jak również dokumentów dotyczących postępowania w Przedsiębiorstwie Wielobranżowym `INKOP-BIS" w Legnicy należącym do pana Waldemara Gronowskiego. Ujawnienie tajemnicy uzasadnione jest urzeczywistnieniem prawa obywateli do rzetelnego informowania o działaniach kontroli skarbowej i jawności życia publicznego.