Tajemnicze światło Księżyca

Jeszcze nie tak dawno, przed wynalezieniem elektryczności, rolnicy bazowali na świetle Księżyca pracując dłużej niż pozwalała im na to nasza najbliższa gwiazda. Idealną porą była pełnia Księżyca przy bezchmurnym niebie.

Księżycowe światło jest pomocne, choć jak zapytamy rolników, nosi ono znamiona niezwykłości. Najbliższa okazja zaobserowania takiego zjawiska będzie miała miejsce 8-mego października (perygeum). Zachowajcie czujność.

1. Księżyc "kradnie" kolory ze wszystkiego czego dotknie. Spójrzmy dla przykładu na różę. W pełnym księżycowym świetle kwiat jest jasny i mimo, że rzuca nawet cień... nie jest czerwony. Jest szary. W rzeczywistości, cała otoczenie wygląda podobnie. Dosłownie jakbyśmy oglądali czarnobiałą telewizję...

2. Jeśli dłużej zaczniesz podziwiać szary krajobraz po pewnym czasie zmieni się on w twoich oczach na niebieski. Najlepszym miejscem do obserwacji tego zjawiska jest punkt oddalony od terenów miejskich, na ciemnym, niczym nieoświetlonym polu, z daleka od wszelkich sztucznych źródeł światła. Dłuższe wpatrywanie się w oświetlony księżycowym światłem krajobraz skutkuje niebieskim efektem obserwacji. Nie dotyczy to oczywiście Księżyca - ten koloru w tego typu obserwacji nie zmieni.

Pierwszym naukowcem, który odkrył owy efekt "niebieskiego zakłamania" był żyjący w XIX stuleciu Johannes Purkinje.

Obecnie producenci filmowi bardzo często dla urzeczywistnienia nocnych scen zakładają na kamery niebieskie filtry.

3. W świetle księżycowym trudno jest cokolwiek przeczytać. Otwórz książkę i spróbuj czytać. Niemożliwe? No właśnie. Przeczytaj kilkanaście zdań. Co się dzieje? Obraz się rozmywa mimo, że wygląda na całkiem jasny i wyraźny.

Światło odbite od pyłowej powierzchni Księżyca nie jest jednak bardziej egzotyczne od tego emitowanego przez Słońce. Jedyna różnica to jego intensywność. Światło odbite Księżyca jest 400 000 słabsze niż światło słoneczne.

Co jest więc powodem owego dziwnego zachowania się naszego wzroku? Odpowiedź daje nam konstrukcja i zasada działania ludzkiego narządu wzroku.



Siatkówka jest jak organiczna kamera cyfrowa z dwoma typami pikseli: pręcikami i czopkami. Czopki pozwalają nam odbierać kolory (np. czerwone róże) oraz szczegóły obrazu (litery w książce), jednakże pracują tylko w jasnym świetle. Po zajściu Słońca za horyzont przewodnictwo przejmują pręciki.

Pręciki są bardzo czułe (1000 bardziej niż czopki) i są odpowiedzialne za widzenie w nocy. Zgodnie z ostatnimi badaniami, pręciki są zdolne do wykrycia światła nawet z jednego fotonu! Jest tylko jeden problem - pręciki nie rozróżniają barw. Wszystko, co odbiorą, przekazują do naszego mózgu jak dawna telewizja.



Skoro pręciki są na tyle czułe, dlaczego nie można z nich korzystać podczas czytania w świetle Księżyca? Problemem jest ich nieobecność w dołku centralnym siatkówki, gdzie pada obraz podczas czytania. Efektem tego jest rozmyty, niewyraźny obraz.

Wracamy do efektu "niebieskiego zaślepienia".

"Warto zauważyć, że percepcja niebieskiego koloru i każdego innego w księżycowym świetle ujmując względność intensywności światła znajduje się poniżej poziomu detekcji przez czopki. Skoro czopki nie są stymulowane, skąd bierze sie efekt niebieskiego zaślepienia" - "Modeling Blueshift in Moonlit Scenes using Rod-Cone Interaction" by Saad M. Khan and Sumanta N. Pattanaik, University of Central Florida.



Autorzy badania przypuszczają, że wyjaśnieniem efektu niebieskiego zaślepienia może być oddziaływanie bioelektryczne, wywoływane przez pręciki na czopki podczas wydłużonego czasu ekspozycji.

Przeczytaj raport:
Blueshift